Charakterystyczną cechą border collie jest jego sposób pracy ze stadem. Porusza się na lekko ugiętych łapach z nisko opuszczoną głową i wzrokiem utkwionym w zwierzętach. To hipnotyzujące spojrzenie pozwala mu utrzymać dyscyplinę i poprowadzić grupę w odpowiednim kierunku.
Nie szczeka w czasie pracy, jak niektóre rasy zaganiające. Skoncentrowany na zadaniu, reaguje na każde polecenie pasterza. Potrafi też współpracować z innymi psami i dzielić się z nimi obowiązkami. Oprócz zaganiania ma umiejętność odnajdywania zagubionych owiec i sprowadzania ich do stada.
Border collie jest nie tylko mistrzem zaganiania. Sprawdza się także jako pies ratowniczy (np. gruzowy, lawinowy), w dogoterapii czy przy wykrywaniu narkotyków. Jest niedościgniony w psich sportach. Można z nim uprawiać agility, flyball, frisbee, obedience lub taniec z psem.